Boncuklu tarla buluntuları ile tarih yeniden şekilleniyor
Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı Ilısu Mahallesindeki Boncuklu Tarla‘da yürütülen kazılarda yaklaşık 12 bin yıllık bir kamu binası kalıntıları bilimsel anlamda yeni verilerin bulunmasına imkân sağladı.
“Ilısu Barajı ve HES Projesi Etkileşim Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar” kapsamında Mardin Müze Müdürlüğünce 2012’de başlatılan ve kazı başkanlığını Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergül Kodaş’ın yürüttüğü arkeolojik kazılar her geçen gün önemli buluntularla gündeme gelmeye devam ediyor.
Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi”ne dâhil edilen yaklaşık 2,5 hektar alana sahip Boncuklu Tarla’da yürütülen kazılarda yaklaşık 10 metre çapındaki bina kalıntısı alanında 2 metre 20 santimetre boyunda stel (işlenmiş taş blok) ile minyatür steller, boncuk, boğa boynuzu ve ok uçları gibi birçok kalıntı bulundu.
Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergül Kodaş’ın başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarının Geç Epipaleolitik dönemden Neolitik Çağ evresine kadarki döneme ait ev, özel yapı ve kamu binaları ile mezarlarda 200’den fazla bireye ait iskeletler ve 200 bini aşkın boncuk kalıntılarının bulunması devam eden kazı çalışmalarında heyecanlı ilerlemelere neden oldu.
MİNYATÜR STELLER, BONCUK, BOĞA BOYNUZU VE OK UÇLARI GİBİ BİRÇOK KALINTI BULUNDU
Çanak Çömleksiz Neolitik Döneme ait olduğu kanıtlanan ve yörede çok fazla boncuk bulunması nedeniyle Boncuklu Tarla isminin verildiği alanda kazı çalışmalarının gerçekleştirdiğini ifade eden Doç. Dr. Ergül Kodaş, bölgenin doğu alanında başlattıkları kazı etabında çok sayıda stel bulduklarını ve yeni buldukları stellin yer aldığı binanın keşfedilmesi, Boncuklu Tarla’nın tamamında Çanak Çömleksiz Neolitik Dönemin erken evrelerine giden tabakaların net bir biçimde anlamlandırılmasını sağladığını belirtti.
Keşfedilen binanın diğer buluntulardan farklı kılan tarafının her defasında yenilenerek kullanıma devam edilmesi olduğunu vurgulayan Kodaş, binanın Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’in erken evreleri boyunca en az 4 dönem yenilenerek kullanıldığı ve Boncuklu Tarla’da tespit edilen diğer yapılar gibi bir defa kullanılıp tamamen gömülmediğini söyledi.
Bulunan binanın en çarpıcı ikinci yönünün ise yeni bulunan 2 metre 20 santimetre boyundaki stel olduğunu söyleyen Kodaş, bu boyutlarda bulunan büyük stellerin ilk kez Yukarı Dicle Vadisi’nde bulunduğunu ve şimdi de Boncuklu Tarla’da keşfedildiğini ifade etti.
Kodaş, ayrıca bina içerisinde bulunan maket formunda yapılan minyatür stelin, Şanlıurfa bölgesinde bulunan “T” biçimli stellere benzediğinin altını çizerek bunun iki bölge arasındaki ilişkiyi göstermesi açısından da önem taşıdığının belirtti.
Kodaş, Boncuklu Tarla’da yaklaşık 12 bin yıllık olduğunu düşünülen 9 bina kalıntısına ulaştıklarını, bunların tamamında ya “stel” ya da “paye” denilen stellere benzer mimari unsurların yanı sıra minyatür steller, sembolik değer taşıyabilecek küçük objeler ve çok sayıda boğa boynuzu bulduklarını ve bu buluntulardan yola çıkarak binaların kamu binası olarak kullanıldığını söyledi.
Prof. Dr. Kodaş, Geleceğe Miras Projesi kapsamında Boncuklu Tarla’daki kazılar için Valilik ve bazı kurumlardan da önemli destekler sağlandığını hatırlatarak, bu kapsamda planladıkları kazıları da sürdürerek yeni tarihi değerleri gün yüzüne çıkartmak istediklerini belirtti.
MAÜ, 2024 YILINA DAMGA VURAN ARKEOLOJİK BULUŞLAR LİSTESİNDE YER ALDI
Türkiye’den ve dünyadan güncel haberler, kapsamlı dosyalar, röportajlar ve listeler sunarak; arkeolojiyi herkese anlatmak, sevdirmek ve Türkiye’de arkeoloji bilimi ile kültür varlıkları için farkındalık yaratmak üzere kurulmuş ve en çok ziyaret edilen bir arkeoloji oluşumu olan Arkeofili web sitesinde Mardin’in arkeolojik kazı çalışmaları ilk 10’da yer aldı.
Her yaş grubundan milyonlarca kişiye ulaşarak arkeolojinin sadece belirli bir zümreye değil, herkese hitap eden bir bilim olduğunu kanıtlayan Arkeofili Web Sitesinde 2024 yılında Türkiye’de öne çıkan en dikkat çekici arkeolojik keşifler listesi yayımlandı.
Arkeofili web sitesinde yer alan listeye göre 2024’ün en dikkat çekici keşifleri arasında Mardin Artuklu Üniversitesi akademisyenlerinin kazı başkanlığında yapılan arkeolojik kazı çalışmaları yer aldı.
Hazırlanan listenin ilk sırasında, kazı başkanlığı görevini üstlenen Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergül Kodaş’ın Mardin’de yer alan Çemka Höyük’te gerçekleştirdiği kazılarda ortaya çıkan ve günümüzden 12.000 yıl önce yabani hayvanlarla gömülen kadın bir şaman buluntusuna yer verildi.
Çanak Çömleksiz Neolitik A (PPNA) olarak adlandırılan, MÖ 10.000 ila 8.800 yılları arasında tarımın gelişiminden hemen önceki geçiş aşamasında gerçekleşen bir gömüye ait olduğu saptanan mezarın doğal nedenlerle 25-30 yaşları arasında ölen şaman bir kadına ait olduğu düşünülerek, tarihte kadınların rolünü yeniden düşünülmesi üzerine yapılan keşif ile öne çıkıyor.
Listenin 8.’ci sırasında yine kazı başkanlığını görevini üstlenen MAÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergül Kodaş’ın Mardin’in Dargeçit ilçesinde yer alan erken Neolitik yerleşim yerlerinden olan Boncuklu Tarla kazı çalışmalarında yer alan yaklaşık 11.000 yıllık yetişkin mezarlarında ortaya çıkarılan piercing olarak kullanılmış 100’den fazla süs eşyası keşfine yer verildi. Bulgular, vücut delinmesine ilişkin en erken kesin kanıtı sağlaması ve piercing’in bir ergenlik çağı ritüeli olabileceğini öne sürmesiyle öne çıkıyor.
Mardin Artuklu Üniversitesi’nin, 2024 yılı içerisinde listede yer alan kazı çalışmalarının yanında; Büyük Boğaziye Höyüğü kazısı, Hasankeyf kazı çalışmaları, Mardin Kalesi kazı çalışmaları, Gurs Vadisi Uluköy Mağarası kazı çalışması ve Şika Rika Höyüğü çalışmaları gibi birçok arkeolojik kazı çalışmasında yer alarak önemli buluntularla tarihe ışık tuttuğu belirtildi.
Arkeolojik buluntuların listelendiği içeriğe ulaşmak için Arkeofili web sitesini (https://arkeofili.com/2024-yilinda-turkiyenin-10-arkeolojik-kesfi/ tıklayarak ulaşabilirsiniz.
