ÖFKE İYİDİR
Öfke, Allah’u Teâlanın insanoğluna verdiği bir savunma mekanizmasıdır. Öfkenin ifrat hâli olan tehevvür, ruh sağlığına zarar verdiği gibi aynı zaman da kalbimize, beynimize ve gastrointestinal sistemimize de zarar veriyor.
Öfkenin aşırı olmasına saldırganlık denir. Aşırı öfke; insanın aklını, düşüncesini, kalp ve vicdanını bloke eder. Ayrıca kişinin eşyaya, kendine veya başkasına zarar vermesine de neden olur.
İnançlı, erdemli ve sorumluluk bilincine sahip olan bir kişi; insanları affeder, yoklukta ve bollukta ihsanda bulunur ve öfkesini yutar. (Âl-i İmrân, 3/134). Eğer öfkemizi yutmazsak öfkemiz bizi yutulabilir.
Efendimiz (s.a.s.) yanlışa, münkere, dalâlete, kötülüğe, küfre karşı hiddetlenir; Allah’ın sınırları çiğnendiği zaman öfkelenir ve hatta gerektiğinde intikam alırdı. Bunların dışında hayatında hiç kimseye hiçbir konuda kendi şahsî için öfkelenmemiş ve hiddet göstermemiştir. Hz. Peygamber (s.a.s)’den öğüt isteyen bir sahabeye Resûl-i Ekrem, “Öfkelenme!” diye nasihat etmiş ve asıl yiğidin kızdığı zaman öfkesini yenen kişi olduğunu ifade etmiştir. Yüce Allah ve Nebisi öfkelenmeyi değil, öfkenin kontrol edilmemesini yasaklamıştır. Yani yasak olan öfke değil, kontrolsüz ve haksız öfkedir.
Öfkenin gereğinden az olmasına korkaklık denir. Gayretsiz, haysiyetsiz ve hamiyetsiz ve karaktersiz olan korkaklar tarih yazamazlar. İmam-ı Şafii bir sözünde, ‘’Şecaat gereken yerde, korkaklık gösteren merkebe benzer.’’ demiştir.
Öfkenin gerekli (orta) olanına ise şecaat denir. Öfke dediğimizde kızgınlık, sinirlilik, hiddet, şiddet, zarar vermek, kavga ve saldırganlık gibi hep olumsuz şeyler aklımıza gelse de şecaat halindeki öfke hissi diğer tüm duygular gibi iyi, olumlu, çok doğal, sağlıklı ve gereklidir.
Bir düşünürün dediği gibi eğer öfke duygusu olmasaydı hoşnut olmadığımız durumları değiştirmek için motivasyonumuz, değer verdiğimiz şeyleri korumak için çabamız, kendimizi geliştirme isteğimiz, haksızlığa karşı direncimiz, haklarımızı savunmamız için gücümüz, engeller karşısındaki mücadelemiz ve engelleri aşmamız için enerjimiz olmazdı.
Bu duygu sayesinde insanlar/Müslümanlar kültürel yapıyı, dini ve toplumsal değerleri korurlar ve ‘’Rabbimiz! Bizi halkı zalim olan bu şehirden çıkar, katından bize bir sahip bir yardımcı lütfet’’ diyen zavallı çocuklar, erkekler ve kadınlar uğrunda ve Allah için savaşırlar (Nisa, 4/75). Yine bu his nedeniyle İslam’a, Müslümanların onur ve şahsiyetine, nesline, canına, namusuna, dinine, imanına, evlerine, beldelerine, mabetlerine, eğitim ve sağlık kurumlarına ve tüm kutsal değerlerine saldıran ve düşmanlık eden tüm kâfirlere karşı sert, çetin ve şiddetli davranırlar. Ve dahi Allah, onların cezasını versin, müminleri de galip getirip içlerini ferahlatsın ve kalplerindeki öfkeyi gidersin diye onlarla(kâfirlerle) mücadele eder ve savaşırlar (Tevbe, 9/14-15).
Öfke, sevdiğimiz ve saydığımız kişilerin kendisine gelmesini ve çeki düzen vermesini sağlayarak yanımızda kalmalarını sağlarken; gereksiz, faydasız ve zararlı olan insanların da hayatımızdan uzaklaşmalarını sağlar.
Öfke fıtri olduğu için tamamen yok edilemez. Öfkeyi daima bastırmaya çalışılmamalıdır. Şayet öfke duygusu sürekli bastırılırsa bir gün beklemedik bir anda ve yerde kontrolsüz ve uygunsuz bir şekilde ortaya çıkabilir sonra da eşyaya, kişinin kendisine, ailesine ve çevresindekilere zarar verebilir. Bunun için mühim olan öfkeyi yok etmek veya bastırmak değil denetim ve yönetim altına almak, onu hayırlara vesile kılmak; iyilik, doğruluk ve güzellik yolunda ve hizmet alanında iyi değerlendirmek; kendimize ve etrafımıza zarar vermeden öfkeyi doğru ve uygun bir yerde, zamanda ve şekilde karşıdakilere aktarmaktır.
Dostlar! Her şeyde ve her duyguda olduğu gibi öfkenin de ifrat ve tefriti zararlıdır. Yerinde, zamanında ve dozunda olan, uyarı içeren ve problem ortadan kalktığında biten öfke diğer duygularımız gibi normaldir ve iyidir.
Sahi! Öfke iyi midir?
Kemal Kahraman
20.04.2025
