Grip aşısı neden önemlidir, grip aşısının faydaları nelerdir?

Grip aşısı neden önemlidir, grip aşısının faydaları nelerdir?

Kızıltepe Devlet Hastanesi Başhekimi İç Hastalıklar Uzmanı Dr. Serdar Kalkan, grip aşısı ile ilgili merak edilen birçok konu hakkında bilgiler verdi.

Kış mevsimi yaklaşırken gribe bağlı yaşanan rahatsızlıklar ile ilgili açıklamalarda bulunan Başhekim Kalkan şunları söylerdi;

Grip, hastaneye yatışa, hatta can kaybına neden olabilen hafife alınmaması gereken bir hastalıktır. Grip; sinüzit, orta kulak iltihabı veya zatürre gibi hastalıklar ile devam edebilmektedir.  Daha da önemlisi kalp zarı iltihaplanması, beyin zarı iltihaplanması, akciğer ve karaciğer iltihaplanması gibi yaşamı tehdit eden çok ciddi rahatsızlıklara sebebiyet verebilmektedir.

Her yıl milyonlarca insan grip olur, yüz binlerce insan grip nedeniyle hastaneye kaldırılır ve binlerce kişi gribe bağlı nedenlerden dolayı hayatını kaybeder. Gribe karşı korunmanın en iyi yolu yıllık mevsimsel grip aşısıdır. Yaşlı kişilerde grip aşısının koruyuculuğu sağlıklı erişkinlere nazaran daha düşük olmakla birlikte grip aşısının bu kişilerde gribin yol açtığı komplikasyonları ve gribe bağlı can kayıplarını azalttığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.   

Son dönemde uygulanan grip aşılarında influenza A’nın iki alt tipi ve influenza B’nin de bir alt tipi bulunmaktadır. Grip aşısının; ortalama yüzde 50 ila yüzde 80 korunma sağlaması için saptanan virüslerle antijenik benzerliğinin olması gerekir. 

Grip aşısının faydaları nelerdir?

Aşının faydaları Özetle şu şekildedir:

• Grip aşısı, gribe yakalanmanıza engel olabilir.
• Grip aşısı çocuklar, çalışma yaşındaki yetişkinler ve yaşlı yetişkinler için griple ilişkili olarak hastaneye yatma riskini azaltabilir.
• Grip aşısı, kronik sağlık sorunları olan kişiler için önemli bir koruyucu araçtır.
• Grip aşısı, hamilelik sırasında ve sonrasında kadınların korunmasına yardımcı olur.
• Grip aşısı çocuklarda hayat kurtarıcı olabilir.
• Grip aşısının aşılanan ancak yine de hastalanan kişilerde hastalığın şiddetini azalttığına dair birçok bilimsel çalışma mevcuttur.
• Grip aşısı yaptırmanız; bebekler, küçük çocuklar, yaşlılar ve belirli kronik sağlık sorunları olan kişiler gibi grip hastalığına karşı daha savunmasız olanlar da dahil olmak üzere çevrenizdeki insanları da koruyabilir.

Grip aşısı kimlere yapılmalıdır? Herkes grip aşısı olmalı mıdır?

‘Herkes grip aşısı olmalı mı?’, ‘Kimler grip aşısı yaptırmalı?’ soruları şu şekilde cevaplandırılabilir. Özellikle risk grubunda olanlar için grip aşısı çok önemlidir.

Grip aşısının öncelikli yapılması önerilen gruplar şunlardır:

• 4 yaşından küçük (özellikle 2 yaş altı) çocuklar (6. aydan itibaren)
• 50 yaşından büyük erişkinler
• Gebeler
• Bakım evinde yaşayanlar
• Sağlık çalışanları
• Kronik sağlık sorunu olanlar
• Kronik pulmoner hastalık (astım, kronik obstruktif akciğer hastalığı, kistik fibrozis),
• Kardiyovasküler (tek başına hipertansiyon hariç) hastalık
• Böbrek hastalığı
• Karaciğer hastalığı
• Kan hastalıkları (orak hücreli anemi dahil)
• Endokrin hastalık (diabetes mellitus gibi)
• Metabolik hastalık (genetik metabolik hastalıklar gibi)
• Nörolojik veya nöro-gelişimsel bozukluğu olanlar (beyin, spinal kord, periferik sinir ve kas hastalıkları, serebral palsi, epilepsi, inme, mental retardasyon, büyüme-gelişme geriliği, musküler distrofi, spinal kord hasarı dahil)
• Hastalık veya ilaca bağlı olarak bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kanser, uzun süreli steroid kullanımı, HIV gibi)
• 19 yaşından küçük olup uzun süredir aspirin tedavisi alanlar
• Morbid obezler (Vücut kitle indeksi >40)
• Grip açısından riskli grupta tanımlanan kişilere bakım verenler ve aynı evde yaşayanlar (çocuklar dahil)

Kimler grip aşısı olmamalıdır?

• 6 aydan küçük bebekler
• Şiddetli yumurta alerjisi olan kişiler
• Daha önce grip aşısı ile şiddetli alerjik reaksiyon öyküsü olan kişiler
• Grip aşısı yapılmasına takiben 6 hafta içinde Gullian-Barre Sendromu geçirme öyküsü olan kişiler
• Ateşli orta-ağır hastalığı olan kişiler

Grip aşılarının dozu yaş gruplarına göre nedir?

Grip aşısı çocuklarda 6.aydan itibaren yapılmaktadır. Altıncı aydan 9 yaşa kadar olan çocuklarda daha önce grip aşısı hiç yapılmamışsa ilk sefere mahsus olarak  en az bir ay ara ile toplam iki doz aşı yapılmalıdır. Daha önce grip aşısı yapılmış çocuklarda ve 9 yaşın üzerinde tek doz grip aşısı yapılması yeterlidir. Aşı dozu tüm pediatrik yaş grubunda 0.5 ml (tam doz) olarak uygulanmaktadır.

Grip aşıları nasıl etki eder?

Grip aşıları, aşılamadan yaklaşık iki hafta sonra vücutta antikorların gelişmesine neden olur. Bu antikorlar, aşının yapılmasında kullanılan virüsler ile enfeksiyona karşı koruma sağlar.

“Grip aşısı oldum, ama yine de gribe yakalandım” gibi bir söylem pek çok insan tarafından kullanılmaktadır. Pek çok insan aşıdan dolayı hiç hasta olmama beklentisi içerisine girmektedir. Grip aşısı yaptırmak yüzde 100 koruyuculuk sağlamamakla birlikte, bağışıklığı yükselterek hasta olunsa bile hafif geçirilmesini sağlamakta ve hastalığa yakalanma riskini ciddi oranda düşürmektedir. 

Grip aşıları ne zaman yapılır?

‘Grip aşıları ne zaman yapılmalı?’ sorusu sıkça sorulmaktadır. Grip virüsleri toplumda yayılmaya başlamadan önce bir grip aşısı yaptırılması gerekir zira aşılamadan sonra vücutta antikorların gelişmesi ve gribe karşı koruma sağlaması yaklaşık iki hafta sürer.

Nitekim grip mevsimi başlamadan önce sonbaharın başlarında grip aşısı olunmalıdır. Yani aşının eylül – ekim aylarında yapılması ve hastaların aşılanmalarının Aralık ayından önce bitirilmesi en uygun olanıdır. Ancak kişi gribe yakalanmamış ise aşılama grip sezonunun sonuna kadar uygulanabilir. Korunması için iki doz  aşıya ihtiyaç duyan çocuklar için ise aşılama sürecine daha erken başlanmaldır, çünkü iki doz en az dört hafta arayla verilmelidir.

Neden her yıl grip aşısı tekrarlanmalıdır?

İki nedenden dolayı grip aşısı her yıl tekrarlanmalıdır. İlk olarak, bir kişinin aşılamaya karşı bağışıklık koruması zamanla azalır. Bir kez grip hastalığı geçirmek hastalığa karşı bağışıklık sağlamamaktadır. Nitekim gripten tam anlamıyla korunabilmek için yıllık bir aşıya ihtiyaç vardır. İkinci olarak da, grip virüsleri sürekli mutasyona uğramaktadır. Her yıl yeniden hazırlanan aşılar genellikle bir önceki sezonda görülen ve salgına neden olan alt grupların ele alınması ile oluşturulmaktadır. Dolayısıyla bir kere aşılanmak gripten ömür boyu korunmak için yeterli olmamaktadır.

Grip aşısı hemen işe yarar mı?

Hayır. Grip aşısı uygulandıktan sonra antikorların vücutta gelişmesi ve influenza virüsü enfeksiyonuna karşı koruma sağlaması yaklaşık iki hafta boyunca sürer. Bu nedenle, grip virüsleri yayılmaya başlamadan önce aşı olmak önemlidir. Aşının koruyuculuğu genellikle 6 – 12 ay kadardır. Grip aşısının etkinliği, aşı içinde bulunan virüs tipleri ile salgına neden olan virüs tipleri arasındaki uygunluğa göre değişir. Grip aşısı ideal şartlarda %70 ila % 90 oranında koruma sağlar. Aşı yapılan kişinin yaşı önemlidir zira aşının koruyuculuğu gençlerde yaşlılara göre daha fazladır.

Grip aşısı olmama rağmen gribe yakalanma ihtimalim var mı?

Evet. Grip aşısı olmuş olsanız bile grip olmanız mümkündür. Aşı yaptırmadan kısa bir süre önce veya aşı olduktan sonra ve influenza virüsü enfeksiyonuna karşı koruma sağlanması için geçen süre boyunca grip virüsüne maruz kalabilirsiniz. Nitekim bu maruziyet, aşı sizi korumaya başlamadan önce grip hastalığına yakalanmanıza neden olabilir. (Aşılamadan yaklaşık 2 hafta sonra vücutta koruma sağlayan antikorlar gelişir.)

Mevsimsel grip aşısına dahil olmayan bir grip virüsüne maruz kalabilirsiniz. Her yıl dolaşan birçok farklı grip virüsü vardır. Araştırmalar neticesinde  en yaygın üç veya dört grip virüsüne karşı koruma sağlanması için bir grip aşısı yapılır.

Öte yandan grip aşısının sağladığı koruma, kısmen de aşılanan kişinin genel sağlığı ve yaş faktörlerine bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Genel olarak grip aşısı en iyi, sağlıklı genç yetişkinler ve daha büyük yaştaki çocuklar arasında işe yarar. Bazı yaşlı insanlar ve belirli kronik hastalıkları olan kişiler aşılamadan sonra daha az bağışıklık geliştirebilirler.

Grip aşısının yan etkileri nelerdir?

Ülkemizde uygulanan grip aşıları inaktif yani canlı olmayan virüslerden oluşuyor. Bu nedenle aşının hastalık yapma riski bulunmuyor. Grip aşısının yan etkileri, özellikle ağır grip vakası semptomlarıyla karşılaştırıldığında hafif ve kısa sürelidir. Grip aşısının tüm vücudu etkileyen yan etkileri de son derece sınırlınır. (%1’in altında).

Grip aşısı sonrası oluşabilecek bazı küçük yan etkiler şu şekildedir:

• Enjeksiyonun yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık ve / veya şişme
• Hafif baş ağrısı (düşük dereceli)
• Ateş
• Kas ağrıları
• Yorgunluk
• Mide bulantısı 

Bu yan etkiler aşılamadan hemen sonra başlar ve genellikle kısa sürede etkisini yitirir. Diğer enjeksiyonlar gibi grip aşısı da bazen bayılmaya neden olabilir. Baş dönmesi hissederseniz veya bulanık görme şikayeti veya kulaklarınızda çınlama varsa doktorunuza belirtmeniz gerekmektedir.

Ülkemizde risk grubunda olanlar grip aşısı ücretsiz yapılmaktadır.